نارسایی کلیوی یکی از بیماری‌های خاموش و خطرناک است که در مراحل اولیه اغلب بدون علامت است. دکتر مریم سنایی، مسئول پزشک خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور، بر ضرورت تشخیص زودهنگام و غربالگری منظم تأکید کرده و هشدار می‌دهد که شناخت علائم اولیه و رعایت سبک زندگی سالم می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور، دکتر سنایی به مناسبت هفته حمایت از بیماران کلیوی توضیح داد :کلیه‌ها هر روز حدود ۱۵۰ لیتر خون را تصفیه می‌کنند و نقش مهمی در دفع مواد زائد، تولید گلبول‌های قرمز، تنظیم فشار خون و تعادل الکترولیت‌ها دارند. عملکرد صحیح کلیه‌ها برای حفظ هموستاز بدن ضروری است و اختلال در آن می‌تواند به تجمع سموم، فشار خون بالا، اختلالات الکترولیتی و مشکلات قلبی-عروقی منجر شود.
وی افزود: «نارسایی کلیوی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: نارسایی حاد کلیوی (AKI) که شروع ناگهانی دارد و با درمان سریع قابل برگشت است و نارسایی مزمن کلیوی (CKD) که روند پیشرفت تدریجی دارد و اغلب در مراحل اولیه بدون علامت است. شناخت تفاوت‌های این دو نوع بیماری برای تشخیص و درمان مناسب ضروری است.»
عوامل خطر شایع
دیابت و فشار خون بالا، به‌عنوان شایع‌ترین علل نارسایی مزمن
سابقه خانوادگی بیماری‌های کلیوی
مصرف طولانی‌مدت برخی داروها مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
چاقی و سبک زندگی ناسالم
سن بالای ۶۰ سال
علائم هشداردهنده
علائم ادراری: کاهش حجم ادرار، ادرار کف‌آلود یا خونی، تکرر شبانه
احتباس مایعات: تورم دست‌ها، پاها و صورت، افزایش وزن سریع
خستگی و ضعف: کاهش انرژی، خواب‌آلودگی، کاهش توان فعالیت روزانه
علائم گوارشی: تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی، طعم فلزی در دهان
پوستی: خارش شدید، خشکی و رنگ‌پریدگی پوست
قلبی و فشار خون: فشار خون بالا، تنگی نفس، ضربان نامنظم قلب
عصبی و شناختی: گیجی، اختلال حافظه و تمرکز
مشاهده هر یک از این علائم، به‌ویژه کاهش ناگهانی ادرار یا تورم شدید، نیازمند مراجعه فوری به پزشک است.
مراحل پیشرفت نارسایی کلیوی
مرحله ۱: آسیب کلیه با GFR ≥ ۹۰ (بدون علامت)
مرحله ۲: آسیب خفیف با GFR ۶۰–۸۹
مرحله ۳: آسیب متوسط با GFR ۳۰–۵۹
مرحله ۴: آسیب شدید با GFR ۱۵–۲۹
مرحله ۵: نارسایی کامل با GFR < ۱۵، نیازمند دیالیز یا پیوند کلیه
تشخیص و غربالگری تخصصی
غربالگری منظم شامل آزمایش‌های خون و ادرار (کراتینین، اوره، پروتئینوری)، محاسبه نرخ تخلیه گلومرولی (GFR) و سونوگرافی کلیه ضروری است. انجام این بررسی‌ها به‌ویژه در افراد پرخطر از پیشرفت بیماری و آسیب‌های جبران‌ناپذیر جلوگیری می‌کند.
مدیریت و درمان
نارسایی حاد: درمان علت زمینه‌ای، مایعات و داروهای حمایتی
نارسایی مزمن: کنترل دقیق دیابت و فشار خون، رژیم غذایی تخصصی، دارودرمانی تحت نظر پزشک
مراحل پیشرفته: دیالیز یا پیوند کلیه
پیشگیری و سبک زندگی سالم
کنترل دقیق فشار خون و قند خون
رعایت رژیم غذایی سالم و کم‌نمک
فعالیت بدنی منظم و حفظ وزن مناسب
مصرف آب کافی و جلوگیری از کم‌آبی
پرهیز از داروهای مضر برای کلیه
پیگیری پزشکی منظم و انجام آزمایش‌های دوره‌ای
دکتر سنایی در پایان تأکید کرد:
نارسایی کلیوی یک بیماری خاموش و بالقوه خطرناک است. آگاهی از علائم، غربالگری منظم و سبک زندگی سالم، کلید پیشگیری و کنترل این بیماری است.
دکتر مریم سنایی مسئول پزشکی خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور