طرح سنجش قند خون و BMI در هفته دیابت؛ گامی برای پیشگیری از چاقی و دیابت در کارکنان صنعت نفت

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بهداشت و درمان صنعت نفت شمال‌غرب کشور، هم‌زمان با هفته دیابت، این بهداشت و درمان اقدام به اجرای طرح «کنترل وزن و قند خون مراجعان» در پلی‌کلینیک مرکزی، مراکز پزشکیاری سطح یک و مراکز سلامت کار پالایشگاه و پتروشیمی تبریز در روز های پنج شنبه و جمعه مورخ های 22 و 23 آبان سالجاری کرد.

این اقدام با هدف آگاهی‌بخشی و پیشگیری از دیابت و چاقی انجام شد و شامل اندازه‌گیری قند خون و شاخص توده بدنی (BMI)، ارائه مشاوره تغذیه‌ای و ورزشی و آموزش اصول خودمراقبتی برای افراد در معرض خطر و بیماران دیابتی بود.

اجرای این برنامه فرصتی فراهم کرد تا افراد دارای ریسک بالاتر شناسایی شده و مداخلات درمانی لازم و به‌موقع برای آنان انجام شود.
هدف کلی طرح، ارتقای سلامت عمومی از طریق پایش مستمر قند خون و BMI و شناسایی افراد پرخطر بود. اهداف اختصاصی نیز شامل اندازه‌گیری قند خون و BMI شرکت‌کنندگان، شناسایی افراد در معرض خطر و ارجاع آنان به مراکز تخصصی، آموزش تغذیه سالم، ترویج فعالیت بدنی منظم و تقویت خودمراقبتی در بیماران دیابتی عنوان شد.

علاوه بر این، با ثبت اطلاعات مربوط به افراد پرخطر و بیماران دیابتی در سامانه الکترونیکی سلامت ، امکان پیگیری بهتر وضعیت سلامت آنان و برنامه‌ریزی برای مداخلات بلندمدت فراهم شده است.

جامعه هدف و روش اجرا :
جامعه هدف این طرح را افراد بالای ۱۸ سال تحت پوشش مراکز درمانی بهداشت و درمان صنعت نفت شمال‌غرب کشور تشکیل می‌داد و تمرکز ویژه‌ای بر افراد دارای BMI برابر یا بالاتر از ۲۵ و همچنین افراد با قند خون غیرطبیعی وجود داشت.

روش اجرای طرح بر پایه اطلاع‌رسانی عمومی و جذب داوطلبانه افراد از طریق توزیع بروشور، ارسال پیامک و نصب بنرهای آموزشی بود. در ادامه، ایستگاه‌های سنجش قند خون و BMI در پلی‌کلینیک و مراکز مرتبط برپا شد تا مراجعان پس از اندازه‌گیری، از مشاوره تغذیه‌ای، ورزشی و آموزش‌های لازم بهره‌مند شوند.

نتایج اجرای طرح :
در مجموع ۵۸ نفر در این طرح شرکت کردند که نتایج غربالگری آنان به شرح زیر است:

۱۳ نفر دارای قند خون بالاتر از حد طبیعی

۱۴ نفر دارای BMI بالاتر از ۳۰ (چاقی)

۷ نفر به‌طور همزمان دارای چاقی و قند خون بالا

۹ نفر از شرکت‌کنندگان به متخصص غدد و کارشناس تغذیه ارجاع داده شدند

۲۴ نفر از شرکت‌کنندگان دارای وزن و قند خون در محدوده طبیعی بودند


نقاط قوت و چالش‌ها
از جمله نقاط قوت این طرح می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

پوشش مناسب جمعیت هدف و مشارکت فعال مراجعان

پایش همزمان قند خون و BMI

ارائه آموزش و مشاوره برای اصلاح سبک زندگی و ترویج رفتارهای سالم

ثبت داده‌ها در سامانه الکترونیکی سلامت جهت پیگیری‌های بلندمدت و برنامه‌ریزی‌های بعدی


در عین حال، محدودیت زمانی اجرای طرح (در بازه دو روزه)، عدم دسترسی به برخی کارکنان شاغل در مراکز صنعتی و پلی‌کلینیک در ساعات شلوغ کاری و نیاز به آموزش مستمر کارکنان برای ارائه مشاوره‌های تخصصی‌تر، از جمله چالش‌های مطرح‌شده در فرایند اجرا بود.

پیشنهادهای بهبود در برنامه‌های آتی
همکاران پرستاری و عوامل اجرایی، برای ارتقای کیفیت برنامه در سال‌های آینده پیشنهادهایی مطرح کردند؛ از جمله:

افزایش سطح و دامنه اطلاع‌رسانی پیش از فرارسیدن هفته دیابت

گسترش ایستگاه‌های اندازه‌گیری قند خون و BMI در مناطق مختلف تحت پوشش

پیگیری طولانی‌مدت افراد پرخطر و برگزاری جلسات آموزشی تکمیلی

استفاده از ابزارهای دیجیتال برای یادآوری زمان‌بندی اندازه‌گیری‌ها و ارائه توصیه‌های سلامت‌محور

مستندسازی و انتشار منظم گزارش‌های تحلیلی به‌منظور بهبود برنامه‌های سال‌های بعد


در پایان شایان ذکر است این طرح در هفته دیابت با شناسایی افراد پرخطر و افزایش آگاهی عمومی درباره ضرورت کنترل قند خون و وزن، نقش مؤثری در پیشگیری و کاهش عوارض دیابت و چاقی در جامعه هدف ایفا کرد. استمرار و توسعه دوره‌ای این برنامه می‌تواند در کاهش شیوع دیابت و چاقی و در نتیجه ارتقای سطح سلامت کارکنان و خانواده‌های تحت پوشش بهداشت و درمان صنعت نفت شمال‌غرب کشور نقش‌آفرین باشد.