همسو با آغاز فعالیت صنعت نفت در کشور، سیستم سلامت نیز برای ارائه خدمات درمانی به کارکنان این صنعت آغاز به کار کرد و با تاسیس سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت و براساس تجارب موفق جهانی، نظام ارائه خدمات خانواده در این سازمان، برنامه ریزی و اجرا شد. خدمات پزشکی خانواده برای نخستین بار در کشور به صورتی موفق در صنعت نفت ارائه شده است. در این سیستم هر تیم سلامت خانواده، متشکل از پزشک، پرستار(مراقب سلامت)، ماما و مشاوران سلامت و تغذیه مسئولیت مستقیم حفظ و ارتقای سلامت جمعیت مشخصی از کارکنان و خانواده های آنها را به عهده گرفته است. پرونده های سلامت ابتدا به صورت کاغذی و در حال حاضر به صورت الکترونیک به عنوان مناسب ترین قالب در تعاملات و ارائه خدمات پزشکی با تلاش بسیار تهیه و سازمان دهی شده است. امروزه پزشکی خانواده با نگاه جامع و سلامت نگر از جمله ارکان سازمان و بهداشت صنعت نفت محسوب می شود. یکی از این مراکز، بهداشت و درمان صنعت نفت اصفهان است که مریم طبائیان، مسئولیت پزشک خانواده آن را به عهده دارد، برای جویا شدن از روند فعالیت های این واحد با وی گفت وگو کرده ایم که شرح آن را می خوانید.
گروه سلامت خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت اصفهان هر ساله در ابتدای تابستان نوجوانان کارکنان صنعت نفت در رده سنی 6 تا 18 سال در قالب طرح جوانه ها خدمات رسانی می کند.این طرح برای نخستین بار در سال 1396در همسویی با اهداف راهبردی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت و در قالب محورهای عملیاتی، طراحی و به گونه ای موفق اجرا شد و از آن زمان هرسال نیز اجرا می شود.
به روزرسانی طرح جوانه ها
مسئول پزشک خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت اصفهان دراین باره می گوید: بررسی میزان مخاطرات جسمی و روانی در گروه سنی 6 تا 18 سال، شناخت افراد در معرض خطر، همچنین مداخلات بهداشتی، درمانی و آموزشی لازم جهت حفظ و ارتقای سلامت جسمی و بهداشت روان، از جمله اهداف اصلی طرح جوانه هاست.مریم طبائیان با بیان اینکه در طرح جوانه ها گردش کار و دستورالعمل(راهنمای سریع) همچنین فهرست افراد واجد شرایط جهت فراخوان از سوی واحد برنامه ریزی پزشک خانواده تهیه و در اختیار مراکز قرار می گیرد، ادامه می دهد: دستورالعمل و روش اجرایی هر ساله بر اساس آخرین رفرنس ها و شرایط موجود به روز و بهینه میشود. به گفته او، مراحل مختلف طرح با همکاری تیمی در گروه سلامت خانواده شامل پزشک خانواده، پرستار خانواده، بهداشت خانواده همچنین سایر واحدهای کلینیکی و پاراکلینیکی اجرایی می شود. مسئول پزشک خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت اصفهان می گوید: پس از اطلاع رسانی و فراخوان از طریق کانال های مختلف در این طرح از جمله تلفن به خانواده های دارای فرزندان 6 تا 18 سال، رویه های پیامکی، تبلیغات و...، با مراجعه نوجوان به مراکز درمانی (واحدهای پرستار خانواده برای پسرها و بهداشت خانواده برای دخترخانم ها) ضمن بررسی اولیه علایم حیاتی، قد و وزن، دید چشم با چارت اسنلن(حدت بینایی با معیار DECIMAL)، تست نجوا، فرم های مرتبط اعم از فرم های پرسشنامه ای سوابق واکسیناسیون، ریسک فاکتورها، مصرف مواد و الکل، تغذیه، فعالیت های فیزیکی، بهداشت دهان و دندان همچنین فرم روان شناختی تکمیل و سپس نوجوان به پزشک خانواده خود معرفی می شود.
بررسی موضوع های روان شناختی
طبائیان به دیگر فعالیت های پزشک خانواده اشاره می کند و می گوید: واحد سلامت خانواده ضمن انجام معاینات لازم نسبت به ارزیابی وضعیت سلامت عمومی و ارزیابی ریسک علائم ابتلا به دیابت، پرفشاری خون، اختلالات چربی خون یا وزن، نسبت به شناسایی افراد پرخطر اقدام می کند و بر اساس برنامه مداخلات درمانی دارویی و مراقبتی طرح، نوجوان را به واحدهای آزمایشگاه، اودیومتری، بینایی سنجی، آنتروپومتری، دندانپزشکی یا مشاوره های لازم از طریق متخصصین مختلف ارجاع می دهند.
به گفته او، موارد روان شناختی تشخیص داده شده نیز ابتدا از سوی کارشناس ذی ربط هر مرکز بررسی و در صورت نیاز ارجاع و پیگیری لازم از طریق متخصصین یا مرکز مشاوره انجام خواهد گرفت. در پایان طرح، بر اساس آنالیز آمار و اطلاعات به دست آمده، مراجعه، پیگیری بر اساس برنامه مراقبت و طرح های آموزشی برای افراد یا خانواده ها نوبت بعدی در نظر گرفته می شود.
استفاده بهینه از سامانه سینا
مسئول پزشک خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت اصفهان در ادامه به ارائه خدمات سال گذشته می پردازد و می گوید: تیم سلامت خانواده اصفهان در سال گذشته ضمن گذراندن مرحله گذار نرم افزاری در استقرار تکمیلی سامانه سینا و آموزش های لازم و مرتبط، همچنین مشارکت فعال در تحلیل سیستمی با نظام سلامت خانواده سازمان مرتبط با این سامانه توانسته است خدمات قابل توجهی در زمینه حفظ و ارتقای سلامت کارکنان با تمرکز بر خانواده های محترم صنعت نفت ارائه دهد.
او با اشاره به اینکه سال 1401 تیم سلامت خانواده اصفهان در پنج مرکز شهری و با تیمی متشکل از پزشک خانواده، پرستار خانواده و ماما توانسته است جمعیت بالای30 هزار نفر را پوشش دهد، می افزاید: تعداد مراجعات فعال و غیرفعال در سال گذشته به پزشک خانواده افزون بر 195 هزار مورد، پرستار خانواده حدود 31 هزار و بهداشت خانواده حدود 21 هزار مورد بوده است.
طبائیان ادامه می دهد: خدمات حوزه سلامت خانواده در این مراجعات بیشتر دربرگیرنده ویزیت، معاینات دوره ای خانواده (مطابق محورهای عملیاتی)، سیستم ارجاع، خدمات غربالگری، مامایی، سلامت روان، تغذیه، بهداشت دهان و دندان و... بوده است. مسئول پزشک خانواده بهداشت و درمان صنعت اصفهان تاکید کرد: معاینات دوره ای شامل گروه های سنی مختلف کودکان، نوجوانان، جوانان، میانسالان، و سالمندان آقا یا خانم می شود و در ارائه خدمات، تشخیص یا پیگیری بیماری های ایسکمیک قلبی ، دیابت، پرفشاری خون، سرطان ها، چاقی و اضافه وزن تاکید ویژه ای داریم.
غربالگری و تشخیص زودهنگام
او در زمینه ارائه خدمات تا پایان امسال می گوید: ارائه خدمات پزشکی خانواده همانند سال های گذشته در سه سطح صورت می گیرد. سطح یک شامل خدماتی است که در فهرست انواع مراقبت های پیشگیرانه و درمانی قرار می گیرند. سطح 2، خدمات تخصصی سرپایی یا بستری را در اختیار ارجاع شدگان از سطح یک قرار می دهد و نتیجه آن به پزشک خانواده ارجاع کننده اعلام می شود. در سطح سه نیز خدمات فوق تخصصی سرپایی یا بستری را در اختیار ارجاع شدگان از سطوح یک و دو قرار می گیرد و نتیجه را به اطلاع سطح ارجاع دهنده می رساند.طبائیان با بیان اینکه از سال 1399 غربالگری کولون (روده بزرگ) را تحت نظر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان آغاز کرده ایم، می افزاید: با استفاده از این تست می توان تعداد موارد مثبت به پزشک خانواده و سلامت کار را کنترل و با تشخیص و درمان به موقع بیماری به ویژه سرطان کولون از پیشرفت این بیماری پیشگیری به عمل آید.