انجمن جهانی گوارش 29 May را روز جهانی سلامت گوارش نامگذاری کرده است. و در ایران 15 لغایت 21 اردیبهشت سال 1397، هفته سلامت گوارش با عنوان هپاتیت های ویروسی B و C نام گرفته است.
به همین مناسبت دکتر فهیمه ثمره محمدیان متخصص داخلی بهداشت و درمان صنعت نفت شمال شرق درباره بیماری هپاتیت و راه های کنترل و درمان آن مطالبی را عنوان کرده که از نظر می گذرد: هپاتیت به معنی وجود التهاب در کبد است. این التهاب می تواند به شکل حاد(کمتر از 6ماه تا بهبودی) یا مزمن (بیش از 6ماه ) باشد. درصورتی که هپاتیت مزمن درمان نشود، می تواند باعث پیشرفت بیماری به سمت سیروز کبدی و در برخی افراد باعث سرطان کبد شود.
علل هپاتیت
هپاتیت می تواند به علل مختلفی ایجاد شود. یکی از شایعترین علل هپاتیت در ایران، هپاتیت های ویروسی به خصوص نوع B و C است. علاوه بر هپاتیت های ویروسی، انباشه شدن چربی اضافه در بافت کبد در افراد چاق و یا افرادی که استعداد ژنتیکی کبد چرب دارند می تواند منجر به التهاب این عضو شود.
در برخی افراد اختلال در سیستم ایمنی بدن منجر به هپاتیت خود ایمن می شود از دلایل دیگر هپاتیت، می توان به هپاتیت ناشی از داروهای گیاهی و شیمیایی و همچنین بیماری های نادر مادرزادی و ژنتیکی اشاره کرد.
راه های انتقال هپاتیت های ویروسی
هپاتیت نوع B و C از طریق خون آلوده و مشتقات خون آلوده به ویروس قابل انتقال است. در گذشته هپاتیت B از مادرانی که بیماری داشتند به فرزندان منتقل می شد اما با توجه به اینکه تمامی مادران باردار در ماه های اول حاملگی از نظر هپاتیت بررسی می شوند و تمامی نوزادان بر علیه هپاتیت B واکسینه می شوند، انتقال از مادر به فرزند به ندرت صورت می گیرد.درحال حاضر اغلب موارد هپاتیت های ویروسی، به خصوص هپاتیت C به علت استفاده مشترک از وسایل تزریقی آلوده، خالکوبی و حجامت غیر بهداشتی منتقل می شود. برخی از رفتارهای پرخطر مثل تماس های جنسی خارج از خانواده نیز باعث انتقال ایدز و هپاتیت های ویروسی می شود.
پیشگیری از هپاتیت
اکثر موارد هپاتیت قابل پیشگیری است. هپاتیت B از طریق واکسیناسیون کاملا قابل پیشگیری است و در حال حاضر در ایران، به همه نوزادان در بدو تولد واکسن هپاتیت B تزریق می شود.لازم است تمام افراد خانواده فرد مبتلا به هپاتیت B ابتدا آزمایش شوند و در صورت نیاز واکسن را دریافت کنند. واکسیناسیون هپاتیت B از بروز بیماری جلوگیری می کند. هپاتیت C کاملا قابل درمان است.
مادران بارداری که آزمایش هپاتیت B آنها مثبت است، باید در طول مدت بارداری تحت نظر پزشک باشند تا در صورت نیاز درمان شوند. در خیلی از موارد درمان مادران باعث کاهش انتقال بیماری به فرزندان می شود همچنین برای پیشگیری، لازم است بلافاصله پس از تولد ایمونوگلوبولین و واکسن به نوزاد تزریق شود.
استفاده از وسایل تزریقی یکبار مصرف از انتقال های ویروسی جلوگیری می کند.
تشخیص هپاتیت
بهترین روش تشخیص هپاتیت تست های آزمایشگاهی بسیار ساده است. اغلب اندازه گیری آنزیم های کبدی در خون و چند تست ساده دیگر موجب تشخیص هپاتیت های ویروسی و وجود التهاب در کبد می شود.
درمان هپاتیت
در برخی از موارد، هپاتیت های ویروسی بدون درمان و خود به خود خوب می شوند. درمان هپاتیت در صورتی که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود بسیار آسان است.در بیماران هپاتیت B با مصرف روزانه یک قرص از پیشرفت بیماری و عوارض آن جلوگیری می شود.امروزه درمان هپاتیت C بسیار ساده بوده و این بیماران با دریافت روزانه یک قرص به مدت 3 ماه کاملا بهبود یافته و ویروس از بدن آنها خارج می شود.
سیروز کبدی
هپاتیت مزمن صرف نظر از علت آن در صورت درمان نشدن مناسب به تدریج باعث کوچک شدن کبد و جایگزین شدن سلولهای کبدی با بافت غیرطبیعی می شود در این مرحله که سیروز کبدی نامیده می شود، کبد کارکرد خود را از دست می دهد در صورت پیشرفت سیروز باعث آب آوردن شکم، خونریزی گوارشی، گیجی و اختلال هوشیاری می شود. در این مرحله نیاز به درمان های حمایتی و در برخی موارد پیوند کبد است. بنابراین بهتر است بلافاصله پس از تشخیص هپاتیت اقدامات درمانی لازم صورت پذیرد تا از سیروز کبدی جلوگیری شود.
