خانواده سالم، جامعه پویا

هفته سلامت، فرصتی ارزشمند برای ارتقای سطح آگاهی جامعه درباره اهمیت موضوع سلامت و ترویج سبک زندگی سالم به شمار می رود. مدیریت های پزشک خانواده، بهداشت و اچ اس ای سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت نیز به همین مناسبت در نظر دارند به اجرای برنامه های آموزشی و اطلاع رسانی عمومی درباره شعار هفته سلامت و مناسبت های اعلام شده اقدام کنند. اقدام های سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت در گفت  و گو با کوروش هاشمی اصل، رئیس سلامت خانواده این سازمان و همکاران وی در خصوص هفته سلامت و دیگر فعالیت های سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت تشریح شده است  که در ادامه می خوانید.

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور، تاریخ اول تا هفتم اردیبهشت امسال را به عنوان هفته سلامت در نظر گرفته و شعار آن نیز «سلامت خانواده و مردمی سازی سلامت» بیان شده است.

 واحد سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، یکی از قوی ترین واحدهای درمانی سطح کشور به شمار می رود که در همسویی با این شعار، فعالیت های قابل توجهی انجام داده، تا آنجا که سال گذشته، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور، بهداشت و درمان صنعت نفت را به عنوان یکی از بهترین الگوهای پزشکی خانواده به برخی سازمان ها مانند مخابرات، صداوسیما و... معرفی کرد، حتی مراکز بهداشتی شهری مربوط به دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز برای فعالیت های پزشکی خانواده از صنعت نفت الگوبرداری می کنند.
کوروش هاشمی اصل، رئیس سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت گفت: وزارت نفت تنها سازمان در سطح کشور است که پزشکی خانواده را به طور کامل اجرا می کند. امسال نیز شعار هفته سلامت مبتنی بر خانواده است که این امر، وظیفه ما را در اجرای هرچه بهتر برنامه های خود دوچندان می کند.

اجرای 7 برنامه

وی با بیان اینکه سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت در هفته سلامت، برای هر روز یک عنوان در نظر گرفته و روز اول اردیبهشت، به نام «سلامت خانواده، حق و مسؤولیت همگانی» نامگذاری شده است، افزود: اکنون در کشورهای پیشرفته جهان، پزشک خانواده و سلامت آن، حرف نخست را در اجرای حقوق یکسان برای همه می زند، بنابراین می توان گفت در سلامت خانواده، هر فرد به حقی که دارد، می رسد و بین افراد با درآمدهای مختلف، تفاوتی نیست. سلامت، یک حق همگانی است که باید تمام اقشار جامعه از آن برخوردار باشند.هاشمی اصل، همچنین با اشاره به دومین روز هفته سلامت که به «سلامت خانواده از آموزش و پرورش تا آموزش عالی» اختصاص دارد، گفت: در کشورمان، آموزش پزشکی عمومی دوره 7 ساله دارد که 3 ماه از آن، مرتبط با آموزش بهداشت است و دانشجوی این رشته، باید یک ماه از این دوره 3 ماهه را به عنوان طرح در مراکز بهداشتی بگذراند تا با نظام شبکه بهداشت کشور آشنا شود.

حضور6 پزشک متخصص خانواده

رئیس سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت ادامه داد: اکنون 200 نفر در کشور تخصص پزشک خانواده دارند که 6 نفر از آنها در سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت مشغول به کار هستند.
 او با اشاره به اینکه مدارس زیرمجموعه وزارت آموزش و پرورش هستند و تنها مدارس داخل شهرک های نفتی مثل عسلویه، اراک، خارک و... تحت پوشش و نظارت بهداشت و درمان صنعت نفت قرار دارند، گفت: برای نهادینه شدن فرهنگ سلامت خانواده در این مدارس، برنامه های آموزش هفته سلامت و آموزش همگانی در زمینه سلامت خانواده خواهیم داشت. علاوه بر آن سعی کرده ایم برای کودکانی که به مراکز بهداشت و درمان صنعت نفت مراجعه دارند، فرهنگ سازی و مفاهیم سلامت مانند بهداشت دهان و دندان، محیط و سلامت فردی به آنها آموزش داده شود.
هاشمی اصل، «سلامت خانواده و سلامت زمین» را عنوان سومین روز از هفته سلامت بیان و اظهار کرد: افزون بر ارائه خدمات به جامعه صنعت نفت، وظایف دیگری نیز در مقابل محیط پیرامون خود داریم، از این رو مراکزی مانند خارک، عسلویه، خوزستان و... که تنها مرکز ارائه دهنده خدمات بهداشتی و درمانی هستند، برخی وظایف را در مقابل محیط زیست به عهده دارند و در این مناطق فعال تر عمل می کنند. سمپاشی، نگهداری از منابع آبی و آموزش مسائل مربوط به محیط زیست از مواردی است که این مراکز، افزون بر وظایف معمول خود، آن را انجام می دهند.
چهارمین روز هفته سلامت، به نام «سلامت خانواده و سلامت روان اجتماعی» نامگذاری شده است. رئیس سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت در این باره گفت: کمیته های تخصصی بهداشت روان داریم که جلسات آن ماهانه برگزار می شود و سال گذشته بیش از چند 100 ساعت آموزش سلامت روان در مناطق مختلف صنعت نفت داشتیم.
به گفته او، کارشناسان بهداشت روان در تمام مناطق 15گانه سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، زیرمجموعه واحد سلامت خانواده هستند و برای تمام مراجعه کنندگان به مراکز بهداشتی، فرم های ارزیابی سلامت روان را پر می کنند و سالانه بازخورد آن از سوی کارشناسان سلامت روان به پزشکان خانواده ارائه داده می شود، ضمن آنکه آموزشی هایی در زمینه نوجوانان، زوج ها، انتخاب همسر، کودکان و برخی بیماری های خاص مانند اوتیسم در واحد سلامت روان ارائه می شود.
 هاشمی اصل به محور روز پنجم با عنوان «سلامت خانواده و فرهنگ سلامت» اشاره و افزود: در این روز، مراکز بهداشت و درمان صنعت نفت، توزیع پمفلت، آموزش چهره به چهره و برگزاری جشنواره های سلامت در مناطق را در برنامه خود خواهند داشت.

 ارزیابی سطح سلامت

وی با دعوت از خانواده ها برای مراجعه به مراکز درمانی بهداشت و درمان صنعت نفت، تصریح کرد: در این روز، توضیحاتی در زمینه بهداشت و سلامت (سلامت فردی، سلامت دهان و دندان و سلامت محیط) از سوی کارشناسان این مراکز ارائه می شود.
رئیس سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت افزود: برای ارزیابی «سواد سلامت» افراد تحت پوشش، فرم های نظرسنجی میان 4 هزار نفر توزیع شده که بعد از جمع آوری و ارزیابی آنها، آموزش های  لازم، در نظر گرفته خواهد شد.
 وی تصریح کرد: امسال پایان سال 1403، ارزیابی سطح سلامت صنعت نفت را در برنامه خواهیم داشت و میزان تاثیر آموزش ها در مقایسه با سال گذشته بررسی خواهد شد.
هاشمی اصل با بیان اینکه سلامت خانواده و جوانی جمعیت، موضوع بسیار مهمی است، تصریح کرد: از این رو همسو با برنامه های روز ششم هفته سلامت، دستورعمل کشوردر زمینه جوانی جمعیت و فرزندآوری پیگیری می شود.
 وی با اشاره به اینکه سال گذشته چند برنامه آموزشی به صورت گروهی و فردی در مناطق برگزار شد،گفت: افزون بر این برنامه های آموزشی، با کمک واحد معاونت زنان وزارت نفت، همایش هایی برگزار و بانوانی نیز به عنوان رابط مشاور زنان در نظر گرفته شدند تا با امور زنان وزارت نفت همکاری داشته باشند.
هاشمی اصل ادامه داد: با توجه به دستورعمل های کشوری، مزایایی برای بانوان باردار و دارای فرزند کوچک در نظر گرفته می شود.
رئیس سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، درباره روز پایانی هفته که به «سلامت خانواده، غذای سالم و ورزش همگانی» اختصاص یافته است، گفت: واحدهای تغذیه و ورزش در فهرست تیم سلامت خانواده هستند. ارزیابی تغذیه ای، همانند ارزیابی سلامت روان، سالانه برای همه افراد مراجعه کننده (از کودک تا سالمند از طریق پرسشنامه های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور) به مراکز درمانی انجام می شود و اگر فردی دچار مشکل تغذیه ای باشد، به کارشناسان تغذیه معرفی شده و بر اساس ارزیابی ها، به آنها رژیم داده می شود.
هاشمی اصل، به اهمیت غذای سالم و سفره خانواده ها در بهداشت و درمان صنعت تاکید و تصریح کرد: کسی که تغذیه درستی دارد، کمتر دچار بیماری می شود و در این روز (سلامت خانواده، غذای سالم و ورزش همگانی) جشنواره های مختلفی در مناطق برگزار می کنیم و همایش هایی نیز درباره آموزش غذای سالم، سفره سالم خواهیم داشت .وی همچنین در زمینه ورزش همگانی گفت: یکی از برنامه های سال 1403 واحد پزشک خانواده، توجه به افزایش تحرک در خانواده هاست. اکنون تحرک کودکان بسیار کم شده که این کم تحرکی، به ایجاد بیماری های مزمن، منجر خواهد شد.رئیس سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت گفت: علاوه بر برنامه های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور برای هفته سلامت، برخی برنامه های خاص نظیر بهداشت محیط کار و بهداشت حرفه ای در محیط های کاری داریم که شامل استفاده از وسایل حفاظت فردی (استفاده از گوشی، دستکش، عینک و لباس های خاصی) می شود. در تمام مراکز صنعتی نفت، حرف اول را ایمنی می زند و بعد کار، بنابراین در هفته سلامت سعی شده به فرهنگ سلامت توجه شود.

اجرای 28 برنامه عملیاتی

هاشمی اصل در ادامه به 28 برنامه عملیاتی در مناطق بهداشت و درمان صنعت نفت اشاره کرد و گفت: این برنامه ها به صورت معمول و گاهی برخی از آنها به صورت بسته خدمتی ارائه می شود که در هر بسته، تمام موارد، مورد بررسی قرار می گیرد.
 او با اشاره به بسته خدمت کودک سالم افزود: در این بسته، علاوه بر اندازه گیری قد و وزن کودک، از او آزمایش گرفته و آموزش های مرتبط با سن آنها هم داده می شود. به عنوان مثال، برای کودک 2 تا 8 ساله پرونده ای تشکیل و در کنار اندازه گیری قد و وزن، پرسشنامه ای از نظر تکاملی برای او پر می شود، اختلالات کم کاری تیروئید نیز مورد بررسی قرار گرفته و کودک متناسب با سنش آموزش می بیند. سلامت دهان و دندان او بررسی شده و در صورت نیاز، به متخصص کودک ارجاع داده می شود، ضمن اینکه بینایی و شنوایی او هم سنجش می شود. اینها خدماتی است که کودکان در هر مراجعه ای، آن را دریافت می کنند.
رئیس سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت با اشاره به بسته نوجوان پسر، بسته نوجوان دختر، خدمات جوانان، میانسالان و سالمندان ادامه داد: بر اساس دستورعمل های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور، برای هرکدام از آنها پروتکل هایی در نظر گرفته شده که به صورت روتین در تمامی مناطق 15 گانه اجرا می شود. به گفته او، بر اساس دستورعمل کشوری، بیشترین مرگ ومیر به بیماری های قلبی و عروقی اختصاص دارد. عوامل ایجاد این بیماری ها را ارزیابی کرده ایم که شامل دیابت، فشارخون، چربی خون و چاقی می شود و برای پیشگیری از آنها بسته های مراقبتی ویژه در نظر گرفته ایم.
هاشمی اصل ادامه داد: یکسری برنامه ها نیز مختص به خانم هاست که از سال گذشته پررنگ تر شده است، مانند بسته سلامت در سنین بارداری، قبل از بارداری و هنگام بارداری که این دسته از زنان، تا 6 ماه بعد از زایمان هم، سلامت آنها، بررسی می شود. ضمن آنکه خانم ها در دوران یائسگی به دلیل ایجاد اختلال های استخوانی و هورمونی، به صورت منظم ارزیابی می شوند. همچنین بسته خدمت تغذیه و سلامت روان داریم. ارزیابی فعالیت فیزیکی نیز در تمام گروه های سنی انجام می شود و در صورت لزوم، برنامه هایی برای آنها خواهیم داشت.  وی با اشاره به بسته خدمتی مهارت های خانواده با گروه های شغلی خاص گفت: با توجه به اینکه صنعت نفت برخی مشاغل خاص مانند اقماری دارد که جزو دستورعمل کشور نیست این گروه از افراد را از نظر عوارضی  مانند اعتیاد، طلاق، مشکلات روانی و اختلالات تغذیه و خواب و... در خانواده را بررسی می کنیم.  او با اشاره به دیگر برنامه های واحد سلامت خانواده گفت: در زمینه آموزش نیز دو برنامه داریم که یکی از آنها آموزش تیم است که به صورت مستمر در طول سال انجام می شود. دیگری، آموزش جمعیت تحت پوشش است تا بتوانند از خودشان مراقبت کنند. این 28 برنامه به صورت روتین برای تمام مراکز 15گانه برنامه ریزی می شود و پایان سال ارزیابی برنامه ها را برای ما ارسال می کنند و مورد پایش و ارزیابی قرار می گیرد، حتی برخی مناطق در طول سال حدود 45 برنامه را به ما اعلام کرده اند.

برنامه های سال 1403

رئیس سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، در بخش دیگری از صحبت های خود به برنامه های امسال اشاره کرد و گفت: پرونده الکترونیک سلامت امسال در سامانه سلامت نگار، یکپارچه سازی خواهد شد و اکنون مراکز، مراقبت هایشان را در این سامانه ثبت می کنند. نسخه نویسی نیز در این سامانه انجام می شود که این روش در بیماریابی و مصرف دارو به ما کمک می کند. به گفته او، پرداخت هایمان به پزشکان و پرستاران نیز بر اساس سامانه سلامت نگار است که با توجه به دستورعمل کشور با پرداخت کارانه به مراقبان سلامت، امسال سعی بر اجرای آن داریم.
 هاشمی اصل ادامه داد: بجز شاخص های پوششی، شاخص های برونداد نیز خواهیم داشت. امسال میزان کنترل بیماری ها و اثربخشی نظام سلامت خانواده را در جمعیت تحت پوشش در دستور کار داریم. وی به یکی دیگر از برنامه های واحد سلامت خانواده اشاره کرد و گفت: تفاهمنامه ای با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور در زمینه پزشکی خانواده داریم که امسال آن را تمدید می کنیم و بر اساس آن، مراکز را به سلامت جامع شهری در نظام سلامت خانواده کشور تبدیل خواهیم کرد. شاغلان در سلامت کار وقتی برای معاینات دوره ای مراجعه می کنند، یکسری بیماری های مزمن در آنها تشخیص داده می شود و پزشک خانواده، مسؤولیت پیگیری آن را به عهده دارد.
رئیس سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت ادامه داد: آموزش مراقبان سلامت، پزشک و ماما  از برنامه های ماست؛ چراکه برخی افراد بتازگی به جمعیت ما اضافه شده اند و با مفاهیم اولیه پزشکی خانواده آشنا نیستند و یکسری پزشک و پرستار خانواده با سابقه هم داریم که برخی آموزش ها از ذهنشان رفته است، از این رو آموزش هایی برای آنها خواهیم داشت.
 به گفته هاشمی اصل، در برخی مناطق بهداشت و درمان صنعت نفت مانند همدان، زنجان، قزوین، کرمان و یزد درمانگاه نداریم که این موضوع باعث شده از 500 هزار نفر جمعیت تحت پوشش بهداشت و درمان صنعت نفت، تنها برای 300 هزار نفر پرونده الکترونیک داشته باشیم. برای رفع این مشکل، امسال با برخی مراکز قرارداد خواهیم بست و سامانه سلامت نگار را در اختیارشان قرار می دهیم که به صورت مرکزی، آنها را رصد و پیگیری ها را انجام می دهیم.
او آموزش افراد بازنشسته دو سال قبل از بازنشستگی از سوی واحد سلامت کار، ارزیابی سطح سواد سلامت جمعیت تحت پوشش، نظام مراقبت سندرومیک، مداخلات ورزشی و تناسب اندام در خانواده ها با هوش مصنوعی، راه اندازی فراخوان و پیگیری آنها به صورت پیامکی را از دیگر برنامه های امسال واحد سلامت خانواده عنوان کرد.
رئیس سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت تاکید کرد: مراکز سلامت خانواده، براساس استانداردهای جمعیتی است و با توجه به توسعه وزارت نفت، دو مرکز را در شهر ایلام و سواحل مکران که بالاتر از چهار هزار نفر است، راه اندازی خواهیم کرد.

مردمی سازی سلامت، یک شعار نیست

 غلامرضا پیوندی، رئیس بهداشت و اچ اس ای سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت نیز با اشاره به شعار امسال سازمان جهانی بهداشت برای هفته سلامت «سلامت من، حق من» گفت: این شعار بر اهمیت دسترسی همگانی به خدمات بهداشتی باکیفیت و نقش آحاد جامعه در حفظ و ارتقای سلامت خود و اطرافیانشان تأکید دارد. از طرفی هفته سلامت 1403 (یکم تا هفتم اردیبهشت) در کشورمان، با شعار «سلامت خانواده و مردمی سازی سلامت» برگزار می شود. سلامت خانواده، به عنوان واحد بنیادی جامعه، نقشی اساسی در سلامت جامعه ایفا می کند.
به گفته وی، خانواده سالم، جامعه ای سالم را به ارمغان می آورد. این امر در صنعت نفت، که کارکنان آن در نقاط مختلف کشور و در شرایط گاه سخت و طاقت فرسا مشغول به کار هستند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شرایط شغلی خاص کارکنان صنعت نفت، خطرات و مخاطرات متعددی را برای سلامت آنان به همراه دارد. علاوه بر این، فواصل زیاد محل کار از محل سکونت، شیفت های کاری نامنظم، استرس شغلی بالا و ماهیت طاقت فرسای برخی مشاغل در این صنعت، می تواند بر سلامت جسمی و روانی کارکنان و به تبع آن بر سلامت خانواده های آنان نیز تأثیر منفی بگذارد. پیوندی با بیان اینکه سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، با درک این اهمیت، همواره در تلاش بوده تا با ارائه خدمات جامع و باکیفیت بهداشتی و درمانی به کارکنان، خانواده های محترم آنان و بازنشستگان گرامی، نقشی مؤثر در حفظ و ارتقای سلامت این سرمایه های ارزشمند صنعت نفت ایفا می کند، گفت: بر این باوریم که «سلامت خانواده و مردمی سازی سلامت» فقط یک شعار نیست؛ بلکه تعهدی است که همه ما در قبال سلامت خود، خانواده و جامعه مان داریم. در زمینه تحقق این شعار، سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت اقدامات متعددی را در دستور کار قرار داده است.
رئیس بهداشت و اچ اس ای سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت با اشاره به برخی اقدامات سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت ادامه داد: انجام معاینات دوره ای و غربالگری بیماری های شایع مانند دیابت، فشارخون بالا، چربی خون، سرطان و... برای کارکنان و خانواده های آنان، یکی از خدمات غربالگری و پیشگیری از بیماری هاست که از سوی این سازمان انجام می شود.
پیوندی، ارائه برنامه های واکسیناسیون بر اساس تقویم ملی، ارائه آموزش های لازم در زمینه خودمراقبتی و سبک زندگی سالم، برگزاری دوره های آموزشی در زمینه تغذیه سالم، فعالیت بدنی، کنترل استرس  و... برای کارکنان و خانواده های آنان را از دیگر گام های برداشته شده بیان کرد.
وی با اشاره به توسعه و تجهیز مراکز بهداشتی و درمانی تابعه ادامه داد: احداث، نوسازی و تجهیز بیمارستان ها، درمانگاه ها و مراکز بهداشتی در مناطق مختلف تحت پوشش و تجهیز این مراکز به تجهیزات و امکانات مدرن تشخیصی و درمانی و جذب و تربیت نیروی متخصص و کارآمد در حوزه بهداشت و درمان نیز را به طور جد دنبال می کنیم.  رئیس بهداشت و اچ اس ای سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت تاکید کرد: تحقق شعار هفته سلامت فقط با تلاش و همدلی مسؤولان و متولیان امر سلامت امکانپذیر نیست؛ بلکه نیازمند مشارکت فعالانه همه آحاد جامعه، بویژه کارکنان صنعت نفت و خانواده های آنان است. هفته سلامت، فرصتی ارزشمند برای تفکر، تعهد و اقدام در مسیر ارتقای سلامت خانواده و جامعه است. این مهم با تلاش و همکاری تک تک افراد و حمایت جامعه، تحقق خواهد یافت. امید است با ایجاد خانواده ای سالم، شاهد جامعه ای پویا و شاداب باشیم.

بالاتر از شاخص ها عمل شده است

همچنین نیلوفر قاضی مقدم، رئیس مراقبین سلامت سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، یکی از اهداف هفته سلامت را افزایش آگاهی عمومی افراد جامعه نسبت به بیماری های غیرواگیر بیان کرد و گفت: باید دانش و آگاهی افراد نسبت به بیماری ها ارتقا یابد. عوامل بسیاری در ایجاد سلامت و تداوم آن نقش دارند که از جمله آن می توان به سطح سواد سلامت جمعیت اشاره کرد.
به گفته وی، در توسعه فرهنگ سلامت، فرد باید الگوی تغذیه سالم را بداند و فعالیت بدنی داشته باشد. توجه به این امر در تداوم سلامت جامعه نقش قابل توجهی دارد، ضمن آنکه نظام پزشکی خانواده، یکی از مهم ترین سیاستگذاری ها را دارد و باعث تحول عظیم در زمینه سلامت می شود. باید سلامت درمان محوری را به سمت سلامت محوری برد. این روند نقش چشمگیری در کاهش هزینه های درمان و ارائه خدمات سلامت دارد و در افزایش طول عمر و سطح کیفیت زندگی در جامعه تحت پوشش قابل لمس است .
رئیس مراقبین سلامت سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت تاکید کرد: به طور قطع پیاده سازی برنامه های عملیاتی و تحقق اهداف سازمان، حمایت مدیران سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت را می طلبد. در سنوات گذشته نیز برنامه های خود را ارزیابی کرده ایم و در بسیاری از آنها شاخص ها، بالاتر از اهداف تعیین شده بود که این نشان از اجرای صحیح فرایند و تلاش مجدانه همکارانمان در مناطق دارد. با وجود کمبود نیرو از وظایف خود کوتاهی نکرده ایم.
قاضی مقدم با بیان اینکه مراقبین سلامت در کنار اقدامات و خدمات پرستاری، خدمات ارائه می دهند و همزمان پرونده الکترونیک را ثبت می کنند، گفت: بیش از 25 سال از ایجاد تیم سلامت خانواده در سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت می گذرد، اما متاسفانه نگاه به تیم سلامت خانواده تغییر نکرده است .